اصول بازرسی چشمی VT و کنترل ابعادی جوش
جوشکاری یکی از مهمترین روشهای اتصال دایمی قطعات است ، که امروزه با پیشرفت هایی که در زمینه اتصال مواد با جوشکاری و پیشرفت هایی که در روش ها و تکنیک های جوشکاری صورت گرفته است ، جوشکاری بسیار مورد توجه قرار گرفته است .
اما نباید فراموش کرد که مزیت های فراوان جوشکاری تنها یک روی سکه است ، روی دیگر سکه این است که انجام جوشکاری خود یک نقص به حساب می آید چرا که حرارت ناشی از جوشکاری و تغییرات متالوریکی ناحیه جوشکاری که به وجود می آید غیر قابل چشم پوشی است که خود همین موضوع میتواند مشکلاتی را ایجاد کند .
لذا کنترل قطعات جوش کاری شده در سازه ها از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا اگر عیوب این قطعات شناسایی نشود و رفع نگردند می تواند خسارت های جبران ناپذیری برای ما ایجاد کنند چه بسا این خسارت ها در طول سالهای گذشته هم مالی و هم جانی بوده اند . از غرق شدن کشتی ها تا ترکیدن مخزن های تحت فشار و ….
قطعاً نمیشود انجام فرآیند جوشکاری رو بخاطر آنجه که عیوب احتمالی جوش است کنار گذاشت لذا کاری که از دست ما بر می آید این است که قطعات جوشکاری رو قبل از آزمایش تست کنیم دو روش کلی برای آزمایش جوش وجود دارد .
۱) تست مخرب جوش
۲) تست غیر مخرب جوش NDT
روش های تست غیر مخرب جوش NDT روش های متداول تری نسبت تست مخرب جوش برای بازرسی جوش هستند چرا که بعد از انجام آزمایش قطعه قابلیت استفاده شدن را دارد اما برای تست مخرب جوش قطعه بعد از انجام آزمایش تخریب خواهد شد . تست غیر مخرب جوش NDT انواع مختلفی از جمله VT , UT , RT , MT , ET , …. دارد .
بازرسی چشمی VT چیست؟
بازرسی چشمی VT که مخفف کلمه انگلیسی visual test است یکی از متداول ترین روش های بازرسی جوش است و علت آن ساده بود ن و ازران بود ن این تست نسبت به سایر روش های بازرسی است . بازرسی چشمی VT هم میتواند با چشم غیر مسلح و هم با چشم مسلح انجام شود
تمام عیوب ظاهری جوشکاری ترک های سطحی ، بریدگی کناره جوش ، روی هم افتادگی ، ذوب ناقص و … را مشخص کرد اما تنها نکته منفی بازرسی چشمی VT این است که در این روش تنها عیوبی قابل تشخیص است که به هر نحوی به سطح راه پیدا کرده باشد و عیوبی که در داخل جوش وجود دارند با این روش متاسفانه قابل تشخیص نیست .
اصول بازرسی چشمی جوش VT
برای انجام بازرسی چشمی جوش VT باید یک بازرس جوش به ۲ موضوع تسلط کافی داشتــــه باشد، که بتواند جوش با کیفیت را از جوش بی کیفیت تفکیک کند
- آشنایی با عیوب جوش
- توانایی کار با گیج های اندازه گیری جوش
۱) آشنایی با عیوب جوش
عیوب جوشکاری میتواند علل مختلفی داشته باشند که جوش ویژگی مطلوب مورد نظر ما را نداشته باشد ، برای آشنــــایی با عیوب جوش مقاله {۰ تا ۱۰۰ آشنایی با عیوب جوش } را مطالعه کنید .
۲) توانایی کار با گیج های اندازه گیری جوش
یک بازرس جوش ماهر باید توانایی کار با گیج های جوشکاری را داشته باشد ما در ادامه انواع گیج های جوشکاری را خدمت دوستــــان توضیح خواهیم داد
انواع گیج های جوشکاری
گیج های جوشکاری وسایلی هستند که با کمک آنها میتوانیم ابعاد جوش را اندازه گیری کنیم و بررسی کنیم که آیا جوش استانداردهای لازم را دارد یا خیر ، گیج های جوشکاری یکی از ابزار مهم برای بازرسی چشمی VT است . ادامه با مهمترین گیج های جوشکاری آشنـــــا میشویم .
الف) گیج جوشکاری AWS
با استفاده از گیج جوشکاری AWS میتوانیم موارد زیر را اندازه گیری کنیم .
- اندازه گیری گرده جوش شیاری
- اندازه گیری گلویی جوش گوشه‌ایی (محدب،مقعر)
- اندازه گیری ساق جوش گوشه‌ایی
ب) گیج جوشکاری HIGH-LOW
با استفاده از گیج جوشکاری HIGH-LOW میتوانیم موارد زیر را اندازه گیری کنیم . گیج جوشکاری HIGH-LOW یکی از گیج های مهم در بازرسی چشمی VT است .
- اندازه گیری شعاع گرده جوش شیاری
- اندازه گیری HIGH-LOW داخلی
- اندازه گیری HIGH-LOW خارجی
- اندازه گیری ساق جوش گوشه
ج) گیج جوشکاری V-WAC یـــــا گیج جوشکاری UNDERCUT
با استفاده از گیج جوشکاری V-WAC یـــــا گیج جوشکاری UNDERCUT میتوانیم موارد زیر را اندازه گیری کنیم .
- اندازه گیری عمق بریدگی کناره
- اندازه گیری ارتفاع گرده جوش شیاری
- اندازه گیری ساق جوش گوشه‌ایی
د) گیج جوشکاری SEAM
با استفاده از گیج جوشکاری SEAM میتوانیم موارد زیر را اندازه گیری کنیم .
- کنترل زاویه شیار ۶۰،۷۰،۸۰،۹۰ درجه
- اندازه گیری گلویی جوش گوشه ایی
- اندازه گیری ارتفاع گرده جوش شیاری
ه) گیج جوشکاری TAPER
با استفاده از گیج جوشکاری TAPER میتوانیم موارد زیر را اندازه گیری کنیم . گیج جوشکاری TAPER یک گیج های مهم در بازرسی چشمی VT برای اندازه گیری ROOT GAP در جوشکاری است .
- اندازه گیری فاصله درز
و) گیج جوشکاری FILLET
با استفاده از گیج جوشکاری FILLET میتوانیم موارد زیر را اندازه گیری کنیم .
- کنترل سایز جوش گوشه‌ایی (محدب،مقعر،تخت)
چرا تست چشمی VT اولین و مهمترین تست غیرمخرب است ؟!
بازرسی چشمی جوش ، اولین گام برای تست جوش است چرا که نیاز به تجهیرات زیادی ندارد و در بسیاری از مواقع با چشم غیر مسلح انجام میشود .
دلیل دیگر اهمیت تست چشمی این است که اگر یک جوش از تست VT مردود شود دیگر نیاز به انجام سایر تست های جوش مانند PT , UT , MT نیست . ابتــــه که نباید طرف دوم قضیه را فراموش کرد چرا که اگر جوشی از نظر تست چشمی قابل قبول باید نمیتوانیم بصورت قطعی بیــــان کنیم که این جوش بدون عیب است و نیاز به سایر تست های جوش هست تا از قابلیت اطمینان پذیری جوش مطمئن بشویم .
آیــــا همیشه نیاز است علاوه بر تست چشمی سراغ سایر تست های غیر مخرب NDT برویم ؟!
اگر بخواهم پاسخ را در یک کلمه جواب را بیان کنم باید بگویم بستـــــــگی به حساسیت و قابیلیت اطمیــنان پذیری جوش مورد نظر شما دارد ، قطعاً که جوش ها در کیفیت های مختلف انجام میشوند و حساسیت جوش مخزن تحت فشار با حساسیت جوش اتصالی در و پنجــــره برابر نیست لذا محدوده پذیرش جوش هم متفاوت است و اینجاست که مرز بین جوش قابل قبول و جوش مردود مشخص میشود .
